Czas poczęcia nie bardzo pamiętam, mam w tym względzie w pamięci luk sporo, wiem, że nocą mnie czarną poczęto i przyszedłem na świat w samą porę. Pierwszy wyrok był lekki i gładki: równe dziewięć . Miesięcy nic lat, odsiedziałem więc go w łonie matki i wyszedłem na biały, na świat. Dziękuję Świętym Pańskim, że plunęli i dmuchnęli wraz, by rodziciele moi mnie poczęli właśnie w tamten czas, w ten czas pogodny, cichy tak, dziś prawie legendarny, gdy wyroki wieloletnie w świat długimi etapami szły, a brano ich w poczęcia czas i wcześniej często brano ich. lecz przecież żyje, jest wśród nas kompania równych kumpli mych... Dalej niechaj myśl w słowo się zmienia: jam na wolność, raczkując niezgrabnie, pierwszy raz wyszedł w myśl zarządzenia z trzydziestego ósmego dokładnie. Żebym wiedział czyj pomysł mnie drański tak przetrzymał - w łeb radbym go bić, ale w końcu na Pierwszej Mieszczańskiej świat ujrzałem by przeżyć i żyć! Mej izby ściankę w oczach mam, ścianeczkę cienką, że aż strach, sąsiedzi się z wódeczką tam po całych zabawiał i dniach, i równał wszystkich w tamte dni korytarzowy system nasz, trzydzieści osiem było izb i na to wszystko jeden sracz, nic grzała kurtka, ani gaz, przenikał mróz na wskroś, do łez, tam zrozumiałem pierwszy raz po czemu kopiejeczka jest. Matka jęła brać przykład z sąsiadek, kpiła sobie z lotniczych alarmów, kpiłem z nią, wyrośnięty trzylatek, w stary dzban nabierając piach czarny. Ot, nie wszystko co z nieba od Boga - mówił człowiek i nie bał się bomb. nie raz dzban mój i dłoń dopomogła ludziom, którzy gasili swój dom. Świeciło słonko z góry na sąsiadów, co lubili mnie: Jewdokima Kiryłycza i Gisię Mcisicjewnę ona Żydówka, pyta: jak? Mów, co o synach swoich wiesz? Przepadli Giśka, wieści brak, a ciebie ukrzywdzili też. Bo synów twych z więziennych bram nim puszczą - zruszczą w parę lat, bez winy twoi siedzą tam, a mych bez wieści ukrył świat... Porzuciłem pieluchy i smoczek i na świat spoglądałem zdumiony, przezywali mnie tam «niedonosek», chociaż byłem jak tarza donoszony. Rwałem papier, co szyby maskował jeńców pędzą więc o co ten krzyk? Wracać jęli do domów ojcowie, ci do swoich, a ci nie do swych. Już cioci a Zina bluzkę ma w japoński malowaną wzór, a ojciec Wowki rzucił na podłogę cały fantów wór, Z Japonii to! A z Niemiec ćmo! Zdobyczne wszystko, w t o nam graj, kraj pełnych wal z nastał w krąg, bajeczny, cytrusowy kraj, na stacji ojciec mi do rąk pagony do zabaw y dał, z ewakuacji biegiem w krąg, cywilów tłum do domu gnał. Rozejrzeli się, rozkrochmalili, wódkę pili, trzeźwieli, płakali, a najbardziej ci, co doczekali razem z tymi co nie doczekali. Ojciec Witka rył metro co rano, gdy go pytał ktoś - Po co? aż bladł, korytarze - rzekł - kończą się ścianą, a tunele wychodzą na świat. A Witek mądrych ojca rad nic słuchał tylko śmiał się w głos, dlatego z domowego wpadł w więzienny korytarzyk wprost, do końca przewędrował go i jeśli ciut się na tym znam, spryt lisi mu nie pomógł, bo pod ścianką także skończył tam, ojcowie mieli rozum swój, a co się tyczy nas, no cóż, myślenie nasze miało krój zupełnie samodzielny już. Handlowało się w krąg czym się dało w tamte czasy dalekie i znojne, w suterenach, piwnicach dzień cały małe dzieci bawiły się w wojnę. I niejeden się trząsł jak osika, a kto śmiałek, miał gorzej niż tchórz, Ale zawsz e się znalaz ł ryzykant, który pilnik przerobił na nóż. Nóż taki widział sporo płuc od nikotyny czarnych aż, gdy serce się przestaje tłuc i bladość przyozdabia twarz, trójbarwny trzonek miał ów nóż, szczęśliwy, kto go w dłoni czuł, niemieccy jeńcy to go już dawali nam za chleba pół, aż grać przesłali w fanty czy w pikuty, w «siała baba mak» i poszli precz romantycy z podwórek na złodziejski szlak.                                         Były czasy i były piwnice, Cyny rosły, a potem spadały, wytyczano jak trzeba ulice i gdzie trzeba wpadały kanały. Dzieci byłych żołnierzy połączył los jednaki i prosty jak drut: gdy korytarz się ścianą nie kończył, wiódł, gdzie wieczna zmarzlina i lód.
© Wojciech Młynarski. Tłumaczenie, 1988